Ποιός θυμάται το παλιό παιχνίδι που παίζονταν τότε που δεν υπήρχαν ηλεκτρονικά παιχνίδια ? Τότε τόσο το παίξιμο όσο και η δημιουργία των παιχνιδιών απαιτούσαν φαντασία ,εφευρετικότητα,πρωτοτυπία και φυσικά επαφή και γνωριμία με την φύση .
Η φύση ηταν κυρίως το μέσο για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας του εγκεφάλου.
Ένα από τα πολλά παραδείγματα τέτοιων παιχνιδιών που παίζαμε και στο χωριό στην Μπριαζνα (Δίστρατο) ήταν και ο βεζύρης, η βιζίρλου στα βλάχικα, η σέγκια στην Αβδέλλα στο Περιβόλι και σε πολλά άλλα Βλαχοχώρια.
Βασικό και αναγκαίο εργαλείο για την διεξαγωγή του ήταν το κόκκαλο (φωτο),το οποίο βρίσκεται στο μπροστινό πόδι του αρνιού η του κατσικιού. Ετσι λοιπόν όταν σφάζονταν το ζώο και συνήθως μετά το ψήσιμο για να βγαίνει εύκολα, εμείς τα παιδιά παίρναμε το κόκκαλο αυτό ,που αποτελούσε το εργαλείο για το παιχνίδι.
Η χαρά μας ήταν απερίγραπτη, σαν να κερδίζαμε κάτι πολύτιμο.
Το παιχνίδι παίζονταν ως εξής.
Απαραίτητα στο παιχνίδι αυτό που παιζόταν από τέσσερα τουλάχιστο άτομα ήταν το κότσι (ο αστράγαλος) ενός ζώου, κατά προτίμηση ενός αρνιού ή μιας κατσίκας (που χρησίμευε σαν ζάρι) και μια βέργα η χρήση της οποίας θα εξηγηθεί παρακάτω.
Το κότσι μοιάζει σαν σχήμα με ένα παραλληλεπίπεδο. Από τις έξη έδρες του, οι δύο είναι στρογγυλευμένες και αν πεταχτεί στο έδαφος είναι αδύνατο να σταθεί σε κάποια από αυτές.
Τα παιδιά που συμμετείχαμε καθόμασταν σταυροπόδι στην αλάνα, η σε κάποιον τοίχο, η στο πεζούλι της αυλόπορτας σε κυκλική διάταξη.Το παιχνίδι άρχιζε με καθορισμό με κάποιο τρόπο της σειράς που θα έπαιζε ο κάθε παίκτης. Κάθε παίκτης έριχνε διαδοχικά το κότσι μέχρι να φέρει κάποιος «βασιλιά» ή «βεζύρη».
Με την σειρά παίρναμε το κόκκαλο και το ρίχναμε, όπως το ζάρι στο τάβλι. Ανάλογα με την πλευρά πού θα στέκονταν ,είχε και την αξία για τον παίχτη. Η αξία του κέρδος , χάσιμο, λούφα ,αξίωμα ήταν προκαθορισμένη.
Η κοίλη και πλατειά επιφάνεια ήταν ο χασούρης και σήμαινε χάσιμο. Η απέναντί της εξογκωμένη πλευρά ήταν ο ψωμάς και σήμαινε αποκλεισμό.
Ο «βασιλιάς» όριζε την τιμωρία του με αριθμό ξυλιών στα χέρια με τη βέργα και με ένταση κάθε ξυλιάς. Οι ξυλιές ήταν κυρίως «μελάτες» (ήπιες) ή «ξιδάτες» (δυνατές).
Ενίοτε ορίζονταν και άλλοι βαθμοί έντασης, αλλά αυτές ήταν οι συνηθισμένες ξυλιές. Για παράδειγμα η τιμωρία μπορεί να ήταν οκτώ «ξιδάτες», δύο «μελάτες» κοκ. (εννοείται ότι εδώ έβγαιναν στη φόρα όλα τα απωθημένα κάθε παιδιού).
Η ποινή εκτελείτο από τον «βεζύρη» ο οποίος με τη σειρά του συνεισέφερε θετικά η αρνητικά στην ένταση της ξυλιάς, ανάλογα με τις σχέσεις του με τον ξυλοφορτούμενο «κλέφτη». Μόλις η τιμωρία ελάμβανε τέλος, έριχνε το κότσι ο επόμενος παίκτης με την ελπίδα να πάρει τη θέση του «βασιλιά» ή του «βεζίρη».
Οι παίκτες που είχαν τον τίτλο του «βασιλιά» και του «βεζίρη» δεν έριχναν το κότσι, αλλά κρατούσαν τις θέσεις τους, μέχρις ότου αντικατασταθούν από κάποιο τυχερό από τους υπόλοιπους παίκτες. Αυτό βέβαια, λόγω της ιδιομορφίας του κόκαλου δεν συνέβαινε και πολύ συχνά.
Αυτό διαρκούσε ώρες ολόκληρες και τελείωνε συνήθως με καυγάδες μεταξύ των παικτών και αθώες απειλές του τύπου «θα δεις τι έχεις να πάθεις την άλλη φορά».
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
1.Δεν μας προκαλούσε απέχθεια το κόκκαλο που το πιάναμε συνεχώς και το κρατούσαμε μέρες στην τσέπη.
2.Οποιος είχε το κόκκαλο ηταν ο πιο χαρούμενος απ όλους γιατί ήταν σαν να έχει σήμερα ένα play staison(?)
3.Καλλιεργούνταν η ομαδικότητα στο παιχνίδι
4.Καθόμασταν στα χώματα η στις πέτρες και όχι σε γυαλιστερά τραπέζια.
Νομίζω ότι όλα αυτά όπως και άλλα πολλά εκείνης της εποχής ωφελούσαν πολλαπλά εν αντιθέση με την απομόνωση της νεολαίας …. και όχι μονον … σήμερα !!
Κώστας Παγανιάς (Πρώην Κοινοτάρχης Διστράτου)
