Από τα γραφικότερα βλαχοχώρια της θεσσαλικής γης και τους φιλόξενους κατοίκους του. Και το όνομα αυτού… Λιβάδι Ολύμπου. Το Βλαχολίβαδο
Μπορεί το «βουνό των θεών» να το συνοδεύει στην ονομασία και το γεωγραφικό του προσδιορισμό, ωστόσο το φημισμένο Λιβάδι ή Βλαχολίβαδο ή και Μεγαλολίβαδο είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σε μία από τις υψηλότερες κορυφές του Τιτάριου όρους. Γιατί πήρε αυτή την ονομασία; Κυρίως επειδή δεν διαχωρίζεται από τον Ολυμπο, καθώς ο Τίταρος ενώνεται μαζί του στη θέση «Παλιοδέρβενο».
Ανάμεσα στους επιβλητικούς ορεινούς όγκους των Πιερίων και του Ολύμπου, πάνω σε μια πλαγιά του όρος Τίταρος και σε υψόμετρο 1200μ. ορθώνεται το Λιβάδι, που ενώνει τρεις νομούς (Κοζάνης, Πιερίας και Λάρισας) και αντίστοιχα, τρεις περιφέρειες (Κεντρική και Δυτική Μακεδονία και Θεσσαλία). Η θέση στην οποία είναι χτισμένο είναι προνομιακή και για το λόγο αυτό, η θέα που θα αντικρύσετε είναι συγκλονιστική.
Προς την ανατολή προβάλλουν οι κορυφές του Ολύμπου, του Μύτικα και του Θρόνου του Δία, με τις πλαγιές του ενώ βορειοανατολικά τα Πιέρια Ορη και η Πιερία. Προς το νότο και δυτικά ο ορίζοντας είναι θαυμάσιος και διευρύνεται μέχρι τον Κόζιακα και την Πίνδο, την Ελασσόνα, τα Χάσια, το Σαραντάπορο και τα Σέρβια Κοζάνης.
Ολόγυρα καταπράσινα ή χιονισμένα λιβάδια, στρογγυλοί κατάφυτοι λόφοι και εντυπωσιακές βουνοκορφές, που αιχμαλωτίζουν το βλέμμα του επισκέπτη.
Η ανάπτυξη και η ακμή του χωριού κατα το παρελθόν οφείλεται κυρίως στην κτηνοτροφία. Κατά πρώτο λόγο στην παραγωγή, εμπορία και εξαγωγή προϊόντων μαλλιού (όπως π.χ. υφαντά, κιλίμια, βελέντζες, φλοκάτες κ.ά.) και κατά δεύτερο στην παραγωγή τυροκομικών, σαμαριών, τσαρουχιών κλπ. Σήμερα στο Λιβάδι κατοικούν περίπου 2.200 βλαχόφωνοι.
Παράδοση, αγνά προϊόντα και υγιεινό κλίμα
Καθώς αρχίζεις να ανηφορίζεις προς το όρος Τίταρο, αντικρύζεις την κωμόπολη που είναι σκαρφαλωμένη στην απέναντι λοφογραμμή. Γρήγορα θα συνειδητοποιήσεις πως το Λιβάδι, διαθέτει την αρχοντιά αλλά και την παραδοσιακή ομορφιά όλων των ορεινών βλάχικων χωριών της χώρας μας.
Λιθόστρωτα καλντερίμια, σκεπές με γκρίζα πέτρα, πέτρινα διώροφα σπίτια, παλιά αρχοντικά, μικρές και όμορφες γωνιές και στην κεντρική πλατεία του χωριού, στέκεται εκεί αγέρωχος και «μάρτυρας» της ιστορίας, ο υπεραιωνόβιος πλάτανος, με τη βρύση που τρέχει κρυστάλλινο νερό χειμώνα καλοκαίρι.
Η ιστορία της ίδρυσής του δεν είναι γνωστή. Μερικοί υποστηρίζουν ότι κατέχει τη θέση της Δωδώνης που μνημονεύει ο Ομηρος. Σύμφωνα με τους ιστοριογράφους και περιηγητές, ο χρόνος ίδρυσης του οικισμού, που χαρακτηριστικά αποκαλείται Βλαχολίβαδο, εντοπίζεται μεταξύ του 10ου και του 11ου αιώνα, στη σημερινή του θέση.
Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, αριθμεί περίπου 2250 μόνιμους κατοίκους και υπάγεται στον καλλικρατικό Δήμο Ελασσόνας (απέχει 37χλμ.). Οι κάτοικοί του ασχολούνται στην πλειονότητά τους με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Για το λόγο αυτό είναι φημισμένο για τα τυριά του και το τσίπουρο.
Μην παραλείψετε λοιπόν να προμηθευτείτε ξινοτύρι, κεφαλοτύρι και φέτα από μικρούς παραγωγούς, γλυκά του κουταλιού, τραχανά και τσίπουρο. Το Λιβάδι διατηρεί την γραφικότητα του και τις παραδόσεις του που τις έλκει από τη βλάχικη καταγωγή των κατοίκων του ενώ είναι επίσης γνωστό, εκτός από την αγνότητα των προϊόντων του και για το υγιεινό του κλίμα.
Γενέτειρα του Φιλικού, Γιωργάκη Ολύμπιου
Το Λιβάδι είναι πατρίδα επιφανών Δασκάλων του Γένους, αρματολών και εθνομαρτύρων της Επανάστασης του ’21, λογοτεχνών, πολιτικών, Εθνικών ευεργετών και επιστημόνων. Εξέχουσα μορφή αποτελεί ο μεγάλος αγωνιστής του 1821 και Φιλικός, Γεωργάκης Ολύμπιος.
Πρότυπο ανδρείας και γενναιότητας πρωτοστάτησε στον αγώνα κατά των Τούρκων ενώ ήταν και μέλος της Φιλικής Εταιρίας με συνεχή δράση όχι μόνο στα Πιέρια και τον Ολυμπο, αλλά σε όλα τα Βαλκάνια. Δεσπόζουν ο ανδριάντας στην είσοδο (φώτο κάτω) και το σπίτι -μουσείο (φώτο πάνω) στην κεντρική πλατεία του αγωνιστή με το ηρωικό τέλος.
Σε λόγο του στην Ακαδημία του Ιασίου, της οποίας ήταν μέλος είχε πει το εξής: «Είναι μεγάλο έγκλημα το να συγκεντρώνει κανείς στην κατοχή του περισσότερα από αυτά που χρειάζεται για να ζήσει, γιατί αφαιρεί τη ζωή από τους άλλους ανθρώπους που στερούνται παντελώς αγαθών».
Σημαντικό ιστορικό γεγονός για την βλάχικη κωμόπολη, αποτέλεσε και η έναρξη της επανάστασης του Ολύμπου, από την γυναικεία μονή της Αγίας Τριάδας το 1822.
Αλλα αξιοθέατα
Το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα των Λιβαδιωτών έχει προικίσει το χωριό αλλά και την ευρύτερη περιοχή με σειρά ναών, με εξωκλήσια και μοναστήρια, πολλά από τα οποία αποτελούν πραγματικά διατηρητέα μνημεία και συνδέονται με καίριες στιγμές της ιστορικής διαδρομής του έθνους μας.
Οπως ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους και το μοναστήρι της Αγίας Τριάδος που υπήρξε ένα από τα πιο φημισμένα Κρυφά Σχολειά της χώρας. Με 10.000 στρέμματα έκταση και περιτριγυρισμένη από άγριο παρθένο δάσος οξιάς, η Σάπκα (κορυφή στα 1.700μ.) μαγεύει τον επισκέπτη, χειμώνα καλοκαίρι.
Η ιστορία της ίδρυσης του Λιβαδίου δεν είναι γνωστή. Μερικοί υποστηρίζουν ότι κατέχει την θέση της Δωδώνης που μνημονεύει ο Όμηρος.
Σύμφωνα με την παράδοση το Λιβάδι χτίστηκε στη σημερινή τοποθεσία όταν μια φοράδα γέννησε στην περιοχή των Αγίων Αναργύρων και οι Λιβαδιώτες θεώρησαν καλή την περιοχή για εγκατάσταση.
Είναι γνωστό στο βυζαντινό αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ Κομνηνό Παλαιολόγο, αφού το 1336 μ.Χ. ο αυτοκράτορας εντέλλεται στον ηγούμενο της μονής Ολυμπιώτισσας Ελασσόνας να προστατεύει “αενάως, διαρκώς, ανελλιπώς και αδιαλείπτως και έτερον χωρίον, το Λιβάδιον..” (Γ .Α.Ράπτη Ιστορικός και Τουριστικός Οδηγός Λιβαδίου)
Από τα όσα είπαν στον Γάλλο Heuzey περί τα 1856 οι Λιβαδιώτες, πρέπει να δεχτούμε ότι το Λιβάδι ιδρύθηκε κατά την εποχή των Σταυροφόρων (12ος αιώνας), από φυγάδες των χαμηλότερα κάστρων και στη θέση παλιάς κατούνας νομαδοκτηνοτρόφων. Ανήκει στην κατηγορία των καταφυγιακών οικισμών.
Στις αρχές του περασμένου αιώνα το επισκέφθηκε ο Άγγλος περιηγητής συνταγματάρχης Leak, ο οποίος έγραψε γι αυτό και την περιοχή του τα έξης (Travels to Northen Greece, London 1835, tom 3, ρ. 335) : Το Λιβάδι είναι αρχαία αποικία Βλάχων και γι αυτό αποκαλείται συνήθως Βλαχολίβαδο. Έχει 800 σπίτια. Το πλησίον της Ελασσόνας Βλαχολίβαδο φέρεται σαν το πιο μεγάλο από όλα. Ο ίδιος περιηγητής (Researches in N. Greece, ρ· 372) γράφει ότι: μολονότι βρίσκονται σε τοποθεσίες οι όποιες δεν παράγουν ούτε όσα χρειάζεται για διαβίωση ενός έως δύο μηνών, εντούτοις είναι οι μεγαλύτερες, οι τελειότερα διαρρυθμισμένες, και οι ακμαιότερες πόλεις της Ελλάδος.
Το 1863 ο Γερμανός Barth βρίσκει το Λιβάδι με 600 σπίτια, διαψεύδοντας τον Μάγνητα ο όποιος περί τα 1860 το έφερε με 300 σπίτια. Ο Γεωργιάδης στα 1880 το βρήκε μόνο με 450 οικογένειες, αλλά προσέθεσε ότι πολλοί των κατοίκων αυτού μετώκησαν μετά το 1820 εις Λάρισα και Θεσσαλονίκη.
Ο Ν. Παπαϊωάνου, τοποθετεί την ίδρυση του οικισμού στον 11ο αιώνα ή 12ο, στην εποχή των Σταυροφοριών και την αποδίδει σε κατοίκους οικισμών που προϋπήρχαν, στις πλαγιές του Τιτάριου όρους.
Ο Ε. Γκούμας αναφέρει πως στο χώρο του Λιβαδίου συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι γειτονικών οικισμών, των οποίων η ύπαρξη επιβεβαιώνεται από ευρήματα στη γύρω περιοχή, μετά την κατάληψη της Θεσσαλίας το 1423 από τον Τουραχάν Μπέη. Ερείπια πάντως αυτών των οικισμών υπάρχουν ως τις μέρες μας.
Ο Α. Βακαλόπουλος τοποθετεί την ίδρυση του οικισμού μερικές εκατοντάδες χρόνια πριν, αποδίδοντας την σε πληθυσμούς που προήλθαν από την Πίνδο.
Τέλος κατά την άποψη του Β. Σπανού, ο οποίος και ασχολήθηκε συστηματικά όσον αφορά στο συγκεκριμένο θέμα, το Λιβάδι δημιουργήθηκε στην Πρώιμη Τουρκοκρατία, καταλήγοντας σ΄ αυτό το συμπέρασμα μετά από τη μελέτη στοιχείων της τουρκικής απογραφής του θεσσαλικού χώρου του 1454/55.
Η πρώτη αναφορά για το Λιβάδι εντοπίζεται στο χειρόγραφο με αριθμό 84, της βιβλιοθήκης της Μονής της Ολυμπιώτισσας. Πρόκειται για ένα βιβλίο πρόθεσης της Μονής του Σπαρμού, που οδηγεί με ασφάλεια στο συμπέρασμα, ότι το Λιβάδι κατοικούνταν πριν από το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα.
Το Λιβάδι τροφοδότησε τις εμποροβιοτεχνικές τάξεις της Ελασσόνας, Τσαρίτσανης, Τυρνάβου και Λάρισας στην Θεσσαλία, καθώς και των Σερβίων, Κατερίνης, και Θεσσαλονίκης στην Μακεδονία. Στην τελευταία μάλιστα και ως τα 1903, οι Λιβαδιώτες αποτελούσαν μαζί με τους Κρουσιοβίτες, Μοναστηριώτες και Κλεισουριώτες ομόγλωσσους αυτών τον κύριο όγκο της Ελληνικής παροικίας, ότι διαπίστωσε και ό Βέλγος Laveley Ε. (Peninsule des Balkans, Paris, tom III, ρ. 204) από τα 1888.
Τα θρησκευτικά μνημεία
Αξιόλογα θρησκευτικά μνημεία της κωμόπολης είναι οι εκκλησίες των Αγίων Αναργύρων, της Κοίμησης της Θεοτόκου και του Αγίου Κωνσταντίνου, που φέρουν εξαίρετα ξυλόγλυπτα τέμπλα.
Έξω από το Λιβάδι βρίσκεται η μονή της Αγίας Τριάδας. Η ακριβής χρονολογία ιδρύσεως της μονής δεν είναι ακριβής (πιθανολογείται ότι οικοδομήθηκε το 17ο αιώνα).Η μονή πανηγυρίζει τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος και την ημέρα της εορτής του Αγίου Προκοπίου.
Τα έθιμα
Μπαμπαλούρια Πρόκειται για ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στις Διονυσιακές γιορτές.
Οι άντρες φορούν τη στολή του Μπαμπαλούρη, ένα μάλλινο παντελόνι δηλαδή, ένα πουκάμισο λευκό, τσαρούχια και μια ζώνη γεμάτη κουδούνια. Το πρόσωπό τους είναι καλυμμένο από μια μάσκα από προβιά ζώου, τη λεγόμενη φουλίνα.
Τα Μπαμπαλούρια λοιπόν ξεχύνονται στις εκκλησίες του χωριού και περιμένουν να τελειώσει η λειτουργία για να βγει ο κόσμος. Κρατούν ένα κουμπαρά και δεν αφήνουν κανέναν να περάσει αν δεν προσφέρει χρήματα. Μετά την εκκλησία, τα Μπαμπαλούρια ξεχύνονται στους δρόμους μέχρι το βράδυ, κάνοντας θόρυβο με τα κουδούνια τους για να διώξουν τα κακά πνεύματα.
Το Πανηγύρι του Αι Λια (Προφήτη Ηλία) 20 Ιουλίου
Το πανηγύρι του Προφήτη Ηλία καθιερώθηκε μετά το 1860 και ήταν το κατεξοχήν πανηγύρι των ξενιτεμένων παλικαριών που εργαζόταν στην Κατερίνη, την Καβάλα, τη Θεσσαλονίκη, την Ελασσόνα, τη Λάρισα.Μέρες πριν οργάνωναν της παρέες τους, νοίκιαζαν τα καλύτερα άλογα, τα στόλιζαν με τα πιο όμορφα χαϊμαλιά και τις πιο ωραίες σέλες. Συνεπείς στο ραντεβού τους, έφταναν το απόγευμα της 19ης Ιουλίου καβάλα στα άλογα τους, με τα άσπρα μαντίλια στο λαιμό και τα βιολιά μπροστά, στη πλατεία του χωριού.
Εκεί τους περίμεναν οι καφετζήδες που του καλωσόριζαν κερνώντας τους. Το βράδυ η πλατεία γέμιζε από της παρέες που ξεκινούσαν το γλέντι πίνοντας και χορεύοντας με τη συνοδεία λαϊκών οργανοπαικτών που κατέφθαναν από την Κοζάνη, το Βελβενδό, τα Σέρβια.
Ανήμερα του Προφήτη Ηλία, κάτοικοι και επισκέπτες ντυμένοι με τις παραδοσιακές στολές ανηφόριζαν για το μοναστήρι. Η μικρή εκκλησία και το προαύλιο γέμιζε ασφυκτικά από τους προσκυνητές.
Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας όλοι σκορπούν στα τσαρδάκια που είχαν κατασκευάσει από την προηγούμενη μέρα και εκεί με την παρέες τους θα ξεκινήσουν το γλέντι που θα κρατήσει μέχρι αργά το απόγευμα. Στη συνέχεια θα κατηφορίσουν για το χωριό για να συνεχίσουν το γλέντι από σπίτι σε σπίτι . Τελευταία θα κατηφορίσει η λιτανεία με την εικόνα του Προφήτη Ηλία που θα φιλοξενηθεί όλο τον υπόλοιπο χρόνο από τα νοικοκυριά του χωριού.
Το καλοκαίρι πλήθος εκδηλώσεων ξετυλιγεται όταν το χωριό έχει πάρα πολλούς επισκέπτες από το Πανηγύρι της Αγ. Τριάδος εώς τον 15Αυγουστο
Η φιλοξενία των κατοίκων του Λιβαδιού θα σας συναρπάσει. Μία επίσκεψη θα σας ανταμείψει και με το παραπάνω…
