Κάθε μία από τις παραδοσιακές βλάχικες φορεσιές έχει τη δική της ιστορία και καθορίζεται από τις τοπικές παραδόσεις αλλά και τα διάφορα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα. Οι φορεσιές των Βλάχων δεν είναι στατικές (όπως άλλωστε και οι ίδιοι οι Βλάχοι) αλλά προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της κάθε εποχής.
Για παράδειγμα βλέπουμε ότι με το πέρασμα των χρόνων τα υφαντά μάλλινα ρούχα αντικαθίστανται από υφάσματα που έρχονται από την Δύση ή την Ανατολή μέσω των Βλάχων πραματευτάδων και κυρατζήδων, ενώ τα κεντητά μοτίβα εμπλουτίζονται από άλλα εισαγόμενα. Οι αλλαγές αυτές αποτελούν δείγμα της οικονομικής ευμάρειας και της κοινωνικής ανύψωσης των Βλάχων.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της γυναικείας βλάχικης φορεσιάς είναι η ποδιά και το συγκούνι (συγκούνα-σαγιάκι-σιάρκα-φλοκοτό) που τη συναντούμε σε παραλλαγές κατά περιοχή, αλλά και κατά κοινωνική ομάδα, ως προς την έκταση και τον πλούτο των κεντημάτων τους.
Η φορεσιά των βλάχων των Σερρών με πρότυπο τις φορεσιές των Γραμμουστιάνων και των Αβδελλιωτών κτηνοτρόφων, αντλεί τα υλικά της από την δική τους παραγωγή μαλλιού, ενώ η επεξεργασία, νηματοποίηση, ύφανση, κοπή και ραφή γίνεται είτε από τις Βλάχες, είτε από ειδικούς βλαχοράφτες. Κατά τα νεότερα χρόνια, ακολουθώντας τη γενική μόδα της εποχής, αρχίζει να γίνεται χρήση και άλλων υλικών, όπως βαμβακιού (που αφθονούσε στις Σερρές), καθώς και έτοιμων υφασμάτων, όπως το βελούδο και των μεταξωτών. Η φούστα, η βελούδινη ποδιά και το μεϊντάνι είναι από τις αστικές καινοτομιές της φορεσιάς.
Ανδρική στολή – φορεσιά
Ο Βλάχος φορούσε στα πόδια χειροποίητες μάλλινες κάλτσες που έφταναν μέχρι τα γόνατα και τσαρούχια από δέρμα χοίρου ή άλλου ζώου. Εν συνεχεία, φορούσε το πουκάμισο που έφτανε μέχρι το γόνατο και το χειροποίητο σταυρωτό γιλέκο, βυσσινί με χρυσά γαϊτάνια. Τη φορεσιά συμπληρώνει το τσιπούνι, λευκό αμάνικο πανωφόρι, το μάλλινο ζωνάρι στη μέση, ενώ στα χέρια φορούσε ρακαβίτσες, μάλλινα επιμάνικα, πλεγμένα με 5 βελόνες.
Γυναικεία στολή – φορεσιά
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της στολής της Βλάχας του νομού Σερρών είναι η κατσούλα, δηλαδή το κάλυμμα της κεφαλής, που την στόλιζαν περιμετρικά γαϊτάνια και χρυσογάϊτανα. Η Βλάχα φορούσε το πουκάμισο (υφαντό και λευκό) που έφτανε μέχρι τα γόνατα και αποτελούνταν από 7 κομμάτια έχοντας λεπτό κέντημα στην λαιμουδιά, στον ποδόγυρο και τα μανίκια. Πάνω από το πουκάμισο φορούσαν το σαγιά (μάλλινος,βαμβακερός ή μεταξωτός) με κεντημένα μανίκια που γύριζαν σαν καπάκια. Επίσης, φορούσαν το γιλέκο, το ασημοζώναρο στη μέση, ενώ στα πόδια κάλτσες με ρίγες και τα δερμάτινα παπούτσια.
Πηγή : Σύλλογος Βλάχων Νομού Σερρών
